سدیم هیپوکلریت به عنوان یک ماده سفید کننده و ضدعفونی کننده قوی بر پایه کلر می باشد که قدرت بسیار بالایی در از بین بردن عوامل بیماری زا و میکروارگانیسم ها همچون ویروس ها، قارچ ها و باکتری ها را داراست. اساس عملکرد آب ژاول به این صورت است که به عنوان یک ترکیب اکسید کننده قوی، دیواره سلولی میکروب ها را تخریب و آنها را نابود می کند.
فرمول شیمیایی وایتکس NaOCl بوده و ساختار مولکولی آن مطابق با شکل زیر می باشد.
گریدهای هیپوکلریت سدیم
هیپوکلریت سدیم با دو غلظت 6 درصد (معروف به وایتکس خانگی) و 15 تا 16 درصد (وایتکس صنعتی) به بازار عرضه می شود. آب ژاول به عنوان یک ماده سفید کننده برای مصارف خانگی حاوی 6 درصد هیپوکلریت سدیم مورد استفاده قرار می گیرد و با pH حدود 11، تحریک کننده است. حال آن که آب ژاول صنعتی برای مصارف گوناگون و در صنایع مختلف استفاده می شود. از جمله خواص آب ژاول می توان به خاصیت سفید کنندگی، گند زدایی، بو زدایی و به صورت کلی ضد عفونی کنندگی در برابر عوامل بیماری زا همانند میکروب ها و ویروس ها و همچنین خاصیت ضد باکتری و قارچ کش آن اشاره کرد.
آب ژاول صنعتی
هیپوکلریت سدیم یک سفید کننده با پایه کلر است. این ترکیب ناپایدار و تجزیه پذیر بوده و کلر آزاد می کند. آب ژاول صنعتی در واقع محلول درصد مشخصی (15 تا 16 درصد) از هیپوکلریت سدیم جامد در آب می باشد. افزودن مقدار کمی پربورات به وایتکس، قدرت سفیدکنندگی آن را افزایش می دهد.
شایان ذکر است محلول هیپوکلریت سدیم یا وایتکس در مجاورت نور و گرما ناپایدار بوده و بنابراین تجزیه می شود. در طی فرآیند تجزیه وایتکس اکسیژن آزاد شده و در نتیجه شدت عملکرد آن کاهش می یابد که برای جلوگیری از تجزیه شدن آب ژاول، این مایع باید در ظروف مات و به دور از گرما نگهداری شود. واکنش تجزیه وایتکس به صورت زیر رخ می دهد:
NaOCl → NaCl + O2
استاندارد آب ژاول
مصرف تیوسولفات سدیم به عنوان یک خنثی کننده بر پایه کلر می تواند هیپوکلریت سدیم را خنثی سازی کند. شست و شو با محلول 5 میلی گرم در لیتر تیوسولفات سدیم و سپس شست و شوی دست ها با آب و صابون، می تواند بوی کلر را از بین ببرد. پس از تهیه سوسپانسیون میکروبی و رقت های مختلف از روش میکرودایلوشن استفاده می شود تا غلظت موثر هیپوکلریت سدیم در زمان معین معلوم گردد.
وایتکس اسید است؟
به نظر شما وایتکس اسید است یا باز؟ وایتکس یک محلول ناپایدار و قلیایی بوده که گاز کلر با سرعت 0.75 گرم در آن تبخیر می شود. به طوری که pH نوع 6 درصد آن ۱۱ است و همچنین یک خورنده و اکسید کننده قوی نیز محسوب می شود.
واکنش ها و روش های تولید آب ژاول
سدیم هیپوکلریت موجود در شوینده ها تجزیه شده و اسید کلریدریک را به وجود می آورد:
NaOCl+ H2O → NaOH + HOCl
HOCl → HCl + O
قابل توجه است اکسیژن تولید شده در این فرآیند یک اکسید کننده بسیار قوی محسوب شده و به همین سبب هم آب ژاول با خاصیت اکسید کنندگی قوی یا اکسنده قوی شناخته می شود.
در مرحله بعد آمونیاک برای تشکیل کلروامین واکنش می دهد.
NaOCl + 2HCl → Cl2 + NaCl + H2O
2NH3 + Cl2 → 2NH2Cl
تولید آب ژاول به وسیله تزریق گاز کلر به سود سوزآور
اگر گاز کلر در محلول سود سوزآور وارد شود، آب ژاول تولید خواهد شد. توجه داشته باشید که تمامی مخازن و لوله های آن باید از جنس PVC باشند. زیرا گاز کلر در مجاورت با رطوبت با هر فلزی ترکیب شود، سبب خوردگی خواهد شد.
Cl2 + NaOH → NaClO + NaCl + H2O
وقتی که سود داخل مخزن ریخته شود، گاز کلر را از پایین وارد می کنند. میل ترکیب گاز کلر با سود زیاد بوده، سپس گاز کلر از ته مخزن به سطح مخزن رسیده و جذب می شود. در نتیجه هر چه میزان خروجی گاز کلر از سطح مخزن کمتر باشد، واکنش تولید آب ژاول بهتر انجام می شود. در این جا باید توجه داشت دما از ۴۲ درجه سانتی گراد بالاتر نرود. محدوده دمایی در یک واکنش تولید نرمال وایتکس، از دمای 20 درجه سانتیگراد تا 42 درجه سانتیگراد می باشد. نکته حائز اهمیت در این فرآیند توجه به قطع نمودن تزریق گاز کلر قبل از به پایان رسیدن واکنش می باشد. زیرا در غیر اینصورت واکنش برگشتی خواهد بود و به سرعت دما افزایش پیدا کرده و محصول از بین می رود.
تولید آب ژاول به وسیله الکترولیز محلول NaCl
در این روش جهت تهیه این ماده از الکترولیز محلول سدیم کلرید استفاده می کنند. سلول های الکترولیتی، دیافراگم نداشته ولی در موارد جریان بالا و محلول خنثی کاربرد دارند.
تولید آب ژاول به وسیله واکنش سدیم بی کربنات با کلسیم هیپوکلریت
یکی دیگر از روش های تهیه سدیم هیپوکلریت واکنش زیر است:
Na2CO3 + Ca(OCl)2 → 2NaOCl + CaCO3
ترکیب ازن و نمک
در این روش، میزان نمک توسط گاز ازن کاهش یافته، هیپوکلریت سدیم تولید می شود و در نهایت گاز اکسیژن آزاد خواهد شد. این واکنش در دمای اتاق اتفاق می افتد و برای اکسیداسیون الکل ها مناسب است.
اکسیداسیون فلزات و کمپلکس ها
واکنش های ناهمگن این محصول روی فلزاتی مانند Zn تاثیر داشته که به ایجاد اکسید فلز یا هیدروکسید آن منجر می شود:
NaOCl + Zn → ZnO + NaCl
واکنش آب ژاول با استون
همچنین در اثر واکنش هیپوکلریت سدیم با استون، ماده سمی و خطرناک کلروفرم تولید می شود که در زیر آمده است:
3NaClO + C3H6O → CHCl3 + 2NaOH + NaOCOCH3
واکنش های دیگر هیپوکلریت سدیم
این ماده با ترکیبات نیتروژن وارد واکنش شده و مونو کلرامین فرار و تری کلرید نیتروژن ایجاد می کند.
فرق آب ژاول و وایتکس
آب ژاول همان وایتکس است و فرقی با هم ندارند. ماده زرد رنگ هیپوکلریت سدیم با ویژگی ضد عفونی کنندگی و لکه بری که دارد می تواند لکه ها را به خوبی از بین ببرد. باید به این نکته توجه داشت که آب اکسیژنه با وایتکس تفاوت دارد و یکسان نیستند.
دستگاه تولید آب ژاول
از دستگاه الکترولیز آب نمک جهت تولید آب ژاول استفاده می شود. این دستگاه عملیات الکترولیز آب و نمک را انجام داده و امکان تولید آب ژاول در هر مقدار، با غلظت 8000PPM ایجاد می کند. این دستگاه به عنوان ماده گندزدا در استخرها، تصفیه آب، خطوط صنعتی و غیره کاربرد دارد.
فاکتورهای مهم آب ژاول
دو فاکتور مهم مورد آزمایش در آب ژاول، تعیین مقدار کلر آزاد و مقدار سود (NaOH) می باشد. قابل ذکر است منظور از کلر آزاد در این ترکیب، یک نوع اصطلاح است. زیرا اکسید کنندگی ناشی از یون هیپوکلریت بوده و به گاز کلر مربوط نمی شود. در واقع تعریف کلر آزاد برای یک ترکیب سفید کننده، مساوی با مقدار کلری است که قدرت اکسید کنندگی آن با قدرت هر مول از ترکیب مورد نظر معادل باشد.
نکات مهم استفاده از آب ژاول
برای استفاده از این محلول شیمیایی، معمولا آن را به نسبت 1 به 100 رقیق می کنند. در ادامه به نکات ذکر شده توجه کنید:
-
به منظور اثربخشی محصول و حفظ کیفیت اولیه آن، بهتر است محلول رقیق شده را بیشتر از 24 ساعت نگهداری نکنید و در همان روز استفاده کنید.
-
ضمنا محلول سدیم هیپوکلریت می بایست حداقل به مدت 10 دقیقه بر روی سطح مورد نظر باقی مانده و در صورت نیاز شستشو داده شود.
-
همچنین به دلیل خاصیت سفید کنندگی قوی این محلول که به عنوان رایج ترین سفید کننده هم شناخته می شود، از ضد عفونی کردن سطوحی که رنگی هستند همچون البسه رنگی اجتناب کنید.
کاربرد آب ژاول
آب ژاول کاربردهای بسیاری دارد. برای مثال در ساخت مواد اولیه شوینده و بهداشتی نیز به کار می رود. در زیر برخی از کاربردهای این ماده را مشاهده می کنید:
-
سفید کننده پنبه، کتان، چتایی، ابریشم مصنوعی، خمیر کاغذ و مرکبات مفید
-
سم زدایی حمام های سیانور جهت استفاده در صنایع فلزی
-
ضد عفونی کننده در لبنیاتی ها، مخازن آب، آزمایشگاه، لباس، اماکن تهیه و توزیع مواد غذایی، بیمارستان و غیره
-
جلوگیری از رشد جلبک و قارچ در برج های خنک کننده
-
پاک کننده و گندزدا
-
غیر فعال کننده سموم کشاورزی از جمله آفلاتوکسین ها
-
تصفیه و دفع فاضلاب
-
تصفیه آب آشامیدنی به کمک روش کلرزنی
-
آب ژاول برای استخر نیز به کار می رود.
-
معالجه زخم و التیام بخش
-
دندان پزشکی
-
پزشکی (معالجه سوختگی زخم ها)
-
دارویی
-
کشاورزی
-
صنایع شیمیایی
-
صنایع رنگ و آهک
-
صنایع غذایی
-
صنایع دفع زباله
-
صنایع شیشه سازی
-
صنایع کاغذ سازی و خمیر کاغذ
-
صنایع بهداشتی
-
نوشیدنی
-
از بین بردن لکه ها
-
صنایع آبزیان
-
فرآوری مواد غذایی
-
صنایع آبکاری
-
نساجی
-
به عنوان محلول گند زدا و بو زدا
-
به عنوان خنثی کننده گاز هیدروژن گوگرد و گاز آمونیاک
-
دندانپزشکی
نام تجاری |
آب ژاول |
فرمول آب ژاول |
NaOCl |
کلر فعال (درصد وزنی/حجمی) |
15 تا 16 |
کلر تام (درصد وزنی/حجمی) |
حداقل 12.5 |
دانسیته |
حداقل 1.20 گرم بر سانتی متر مکعب |
قلیاییت آزاد (بر حسب NaOH)، (درصد وزنی/حجمی) |
حداقل 0.5 |
سدیم کلرات، درصد جرمی |
حداکثر 0.2 |
آهن بر حسب میکرو گرم بر گرم |
حداکثر 1 |
سدیم کربنات آزاد (بر حسب Na2CO3)، (درصد وزنی/حجمی) |
حداکثر 0.8 |
جیوه بر حسب میکرو گرم بر گرم |
حداکثر 0.1 |
شکل ظاهری |
مایع زرد رنگ و شفاف، فاقد رسوب و ذرات معلق |
بو |
بوی تند و زننده، بوی شبیه به کلر |
حلالیت |
محلول در آب |
نکات ایمنی در رابطه با آب ژاول (MSDS آب ژاول)
وایتکس از مواد شیمیایی سمی محسوب می شود که می تواند سبب تحریک چشم و پوست شود. خوردن وایتکس باعث بروز مشکلاتی مانند:تهوع، درد شدید معده، سرفه، اسهال، مشکلات ریوی و در برخی موارد باعث مرگ می شود. وایتکس قابل انفجار نیست ولی مخرب لایه ازن است. ویژگی خورنده و در دسترس بودن آن می تواند این ماده را به محصولی خطرناک تبدیل کند. هنگام کار باید به MSDS وایتکس توجه کنید.
-
این ماده بسیار سمی است و نباید در محیط های بسته مورد استفاده قرار بگیرد.
-
مخلوط سفید کننده مایع با سایر ترکیبات تمیز کننده مانند اسیدها و آمونیاک، بخارات سمی تولید می کند.
-
از ترکیب وایتکس با جوهر نمک و موادی مثل آن پرهیز کنید، زیرا این دو ماده باهم، گاز کشنده کلر را تولید می کنند.
-
وایتکس را باید دور از نور آفتاب، اسید (به عنوان مثال اسید کلریدریک)، اوره،، گرما، مواد سوختنی، مواد آلی و در محلی خشک نگهداری کرد.
-
این ماده را هرگز با آمونیاک ترکیب نکنید، زیرا ترکیب این دو موجب تولید بخارات کلرو آمین و در صورت غلظت بالای آمونیاک (بستگی به میزان اختلاط دارد.) تولید ماده سمی هیدرازین می شود.
-
در صورت نشت این ماده به محیط، آن را با آب رقیق نموده و با اسید استیک خنثی کنید.
-
این ماده را نباید در ظروف فلزی نگهداری کنید، زیرا موجب خوردگی فلزاتی مانند نیکل، کروم، آلومینیوم، فولاد، آهن و سایر فلزات اکسیدشدنی و ظروف فلزی می شود.
-
ترکیبات کلردار را با آب گرم مخلوط نکنید، زیرا موجب تجزیه آن شده و علاوه بر کاهش اثربخشی محلول موجب مشکلاتی برای سلامتی خصوصا دستگاه تنفسی نیز می شود.
-
در صورتی که به اشتباه این محصول نوشیده شود، سریعا شیر بنوشید و در صورت احساس ناراحتی و ادامه داشتن علائم مسمومیت، فورا از کمک های پزشکی بهره بگیرید.
-
سدیم هیپوکلریت را به دور از دسترس کودکان نگهداری کنید.
بسته بندی آب ژاول
وایتکس به صورت فله در مخزن پلی اتیلنی، بشکه، گالن و تانکر به صورت لیتری عرضه می شود:
-
تانکر 1000 لیتری
-
بشکه 220 و 250 لیتری
-
فله با تانکر
تاریخچه وایتکس
هیپو کلریت پتاسیم به عنوان اولین ماده سفید کننده برای اولین بار در سال 1789 توسط دانشمند فرانسوی، کلود لویی برتوله با عبور گاز کلر از محلول پتاس (پتاسیم کربنات) به دست آمد. مایع حاصل که محلول ضعیفی از هیپوکلریت پتاسیم بود، با نام Eau de javel شناخته می شد. سپس محلول پتاس توسط دانشمند دیگری با نام آنتوان لاباراک با نمونه ارزان تر آن یعنی سدیم هیدروکسید جایگزین شده و محلول هیپوکلریت سدیم را تولید نمود.
لیست قیمت آب ژاول
کلیه قیمت ها بدون اطلاع قبلی قابل تغییر می باشد، لطفا جهت استعلام قیمت خرید با واحد فروش شرکت رهنما تماس حاصل نمایید.
تاریخ بروزرسانی: 1401/08/18
ردیف | شرح | قیمت به تومان (هر کیلوگرم) |
1 | قیمت آب ژاول صنعتی (اکتیو 15 تا 16 درصد) | 6,150 |
نقد و بررسیها
هنوز بررسیای ثبت نشده است.